Sổ xanh là gì? Có thể xây nhà trên đất sổ xanh?

Sổ xanh là gì?
- Tên pháp lý: Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất lâm nghiệp
- Đặc điểm: Loại sổ này có thời hạn
- Đơn vị cấp: Lâm trường
Sổ xanh là cuốn sổ có bìa màu xanh da trời, thực chất là sổ chứng nhận quyền sử dụng đất do Lâm trường – cơ sở sản xuất chuyên gây trồng và khai thác rừng cấp cho người dân để quản lý, khai thác và trồng rừng có thời hạn (còn gọi là hình thức cho thuê đất).

Như vậy, sổ xanh là giấy chứng nhận quyền sử dụng đất rừng (đất nông nghiệp). Khi hết thời gian sử dụng đất, Lâm trường sẽ nhận lại trong trường hợp nơi đó chưa có chủ trương giao lại đất cho người dân.

Sổ xanh là cách gọi Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất dựa theo màu sắc.

Theo quy định của Luật Đất đai 2013, đất được cấp sổ xanh thuộc nhóm đất nông nghiệp, vì thế mà sổ xanh còn được gọi là sổ xanh đất nông nghiệp. Đất sổ xanh gồm 3 loại: đất rừng đặc dụng, đất rừng phòng hộ, đất rừng sản xuất. Trong đó:

Rừng đặc dụng chủ yếu phục vụ công tác bảo tồn thiên nhiên hoang dã, lưu giữ, bảo vệ nguồn gen động thực vật, nghiên cứu khoa học và sinh thái nghỉ dưỡng, tạo hệ sinh thái rừng quốc gia.
Rừng phòng hộ chủ yếu làm nhiệm vụ bảo vệ nguồn nước, chống xói mòn, sạt lở đất, hạn chế thiên tai, điều hòa khí hậu, bảo vệ tài nguyên đất sinh thái…
Rừng sản xuất chủ yếu dùng để sản xuất, kinh doanh lâm sản, đặc sản, động vật rừng kết hợp bảo vệ hệ sinh thái, bảo vệ môi trường.
Thời hạn của đất sổ xanh
Điều 126 Luật Đất đai 2013 quy định về thời hạn của sổ xanh đất nông nghiệp như sau:

- Thời hạn sử dụng của đất để xây dựng công trình của tổ chức công lập tự chủ tài chính, công trình công cộng có mục đích kinh doanh không quá 70 năm.
- Thời hạn giao đất, cho thuê đất của Quỹ đối với đất nông nghiệp sử dụng vào các công trình công cộng của xã, phường, thị trấn không quá 05 năm.
- Thời hạn giao đất, cho thuê đất làm trụ sở của tổ chức nước ngoài vì mục đích ngoại giao không quá 99 năm.
- Thời hạn giao đất, cho thuế đất với dự án có vốn đầu tư lớn nhưng thời gian thu hồi chậm, địa bàn có điều kiện kinh tế - xã hội trương đối khó khăn hoặc đặc biệt khó khăn, thời hạn không quá 70 năm.
- Thời hạn giao đất, cho thuê đất đối với người Việt Nam định cư ở nước ngoài, công ty nước ngoài và thực hiện dự án tại Việt Nam không quá 50 năm.
- Thời hạn giao đất, cho thuê đất đối với cá nhân, hộ gia đình, tổ chức để sử dụng vào mục đích thương mại, kinh doanh, sản xuất phi nông nghiệp không quá 50 năm.
- Thời hạn cho thuê đất nông nghiệp với cá nhân, hộ gia đình tư nhân không quá 50 năm.
Thời hạn giao đất để được công nhận quyền sử dụng đất Giấy Xanh cho hộ gia đình, người trực tiếp sản xuất nông nghiệp là 50 năm.
- Thời hạn giao đất, cho thuê đất đối với tổ chức thực hiện dự án đầu tư không quá 50 năm.
Như vậy, tùy thuộc vào từng tài sản và mục đích sử dụng mà thời hạn của sổ xanh có sự khác nhau. Loại đất cấp sổ xanh vẫn được giao và phê duyệt theo nhiều hình thức sử dụng được xác định rõ ràng về mặt pháp lý. Người dân có thể sử dụng ổn định và lâu dài để trồng cây hàng năm, cây lâu năm. Khi hết thời hạn quy định, người dân có thể đến cơ quan Nhà nước có thẩm quyền để gia hạn sử dụng đất nếu vẫn có nhu cầu tiếp tục sử dụng đất.

Đất sổ xanh có xây nhà được không?
Đất sổ xanh có xây nhà được không là vấn đề được nhiều người quan tâm. Trước tiên, để xây nhà trên đất, cá nhân cần đáp ứng các nguyên tắc sử dụng đất được quy định tại Điều 6 Luật Đất đai 2013 như sau:

- Đúng quy hoạch, đúng kế hoạch sử dụng đất và đúng mục đích sử dụng đất.
- Tiết kiệm, có hiệu quả, bảo vệ môi trường, không làm tổn hại đến lợi ích chính đáng của những người sử dụng xung quanh.
- Người sử dụng đất thực hiện quyền, nghĩa vụ của mình trong thời hạn sử dụng đất theo quy định của Luật này và quy định khác của pháp luật có liên quan.
Như vậy, để có thể xây nhà, điều kiện tiên quyết là sử dụng đúng với quy hoạch, kế hoạch cũng như mục đích – tức là nhà ở phải được xây dựng trên đất thổ cư. Trong khi đó, đất sổ xanh thuộc nhóm đất nông nghiệp nên không thể xây nhà nếu như chưa chuyển mục đích sử dụng đất cho phù hợp.

Đất sổ xanh có chuyển nhượng được không?
Theo định nghĩa ở trên về đất sổ xanh, đây là loại đất được Lâm trường cấp cho người dân dưới hình thức thuê đất có thời hạn để quản lý, sử dụng và trồng rừng. Do vậy, về nguyên tắc, không được chuyển nhượng đất sổ xanh. Tuy nhiên, trên thực tế vẫn có những trường hợp ngoại lệ. Theo quy định tại Điều 192 Luật Đất đai 2013, cá nhân, hộ gia đình được phép chuyển nhượng đất có sổ xanh với các điều kiện sau:

- Cá nhân, hộ gia đình luân phiên sinh sống trong phân khu bảo vệ nghiêm ngặt, phân khu cải tạo sinh thái trong rừng đặc dụng mà chưa có điều kiện di chuyển ra khỏi phân khu thì chỉ được tặng cho quyền sử dụng rừng, chuyển nhượng quyền ở, diện tích rừng kết hợp sản xuất đất, lâm nghiệp, nuôi trồng thủy sản cho các cá nhân, hộ gia đình sinh sống tại phân khu này.
- Cá nhân, hộ gia đình được Nhà nước giao đất ở, đất sản xuất nông nghiệp trong khu vực bảo vệ rừng chỉ được tặng cho, chuyển quyền sử dụng đất ở, đất sản xuất nông nghiệp cho cá nhân, hộ gia đình sống trong khu vực bảo vệ rừng này.
- Cá nhân, hộ gia đình là người dân tộc thiểu số sử dụng đất được Nhà nước giao theo chính sách hỗ trợ của Nhà nước được tặng cho, nhận chuyển nhượng quyền sử dụng đất sau 10 năm kể từ khi có quyết định giao đất theo hướng dẫn hỗ trợ của Nhà nước.